در دنیای دیجیتال امروز، فیشینگ به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات امنیت مالی تبدیل شده است. کلاهبرداران با استفاده از روش‌های پیچیده و فریبنده، اطلاعات حساس بانکی کاربران را هدف قرار می‌دهند. این مقاله با هدف آگاهی‌بخشی به کاربران ایرانی و بر اساس قوانین و شرایط بازار ایران، راهکارهایی کاربردی برای پیشگیری از حملات فیشینگ ارائه می‌دهد. با ما همراه باشید تا با شناخت تهدیدات و رعایت نکات امنیتی، از دارایی‌های خود محافظت کنید.
فیشینگ چیست و چرا باید نگران آن باشیم؟
فیشینگ نوعی کلاهبرداری سایبری است که در آن مهاجمان با جعل هویت نهادهای معتبر، مانند بانک‌ها یا سازمان‌های دولتی، اطلاعات حساس کاربران مانند شماره کارت، رمز عبور یا کد CVV2 را سرقت می‌کنند. این حملات اغلب از طریق پیامک، ایمیل، یا وب‌سایت‌های جعلی انجام می‌شوند. با توجه به افزایش استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک در ایران، حملات فیشینگ به چالشی جدی برای کاربران تبدیل شده‌اند.
مثال واقعی از فیشینگ در ایران
در دی‌ماه ۱۴۰۳، شهروندی در تهران پیامکی با مضمون «واریز یارانه معیشتی» دریافت کرد که حاوی لینکی جعلی بود. پس از کلیک روی لینک و ورود اطلاعات بانکی، مبلغ ۱۵ میلیون تومان از حساب وی برداشت شد. این نمونه نشان‌دهنده اهمیت هوشیاری در برابر پیامک‌های مشکوک است.
راهکارهای پیشگیری از فیشینگ در استفاده از کارت بانکی
برای محافظت از اطلاعات بانکی خود در برابر فیشینگ، رعایت نکات زیر ضروری است:
۱. مراقبت در استفاده از دستگاه‌های کارتخوان
- هنگام خرید از دستگاه‌های کارتخوان (POS)، خودتان کارت را بکشید و رمز را وارد کنید.
- از دستگاه‌های سیار در مکان‌های unfamiliar استفاده نکنید. در صورت نیاز، از انتقال وجه از طریق موبایل‌بانک استفاده کنید.
۲. انتخاب رمز امن و تغییر دوره‌ای آن
- از رمزهای کلیشه‌ای مانند «۱۲۳۴» یا تاریخ تولد خودداری کنید.
- رمز کارت را هر سه ماه یک‌بار تغییر دهید. برای مثال، در پایان هر فصل (مانند پایان پاییز ۱۴۰۴) این کار را انجام دهید.
۳. محافظت از اطلاعات کارت بانکی
- اطلاعات کارت، مانند کد CVV2 و تاریخ انقضا، را با دیگران به اشتراک نگذارید.
- از ارسال تصویر کارت بانکی در شبکه‌های اجتماعی یا پیام‌رسان‌ها خودداری کنید.
۴. استفاده از رمز پویا
- برای خریدهای آنلاین و انتقال وجه، از رمز یک‌بارمصرف (رمز پویا) استفاده کنید.
- رمز پویا را با هیچ‌کس، حتی افرادی که ادعا می‌کنند از بانک تماس گرفته‌اند، به اشتراک نگذارید.
امنیت در بانکداری الکترونیک: چگونه از فیشینگ در امان بمانیم؟
بانکداری الکترونیک، از جمله اینترنت‌بانک، موبایل‌بانک و خودپردازها، راحتی بسیاری به همراه دارد، اما بدون رعایت نکات امنیتی، می‌تواند به هدفی برای کلاهبرداری فیشینگ تبدیل شود. در ادامه، مهم‌ترین اقدامات حفاظتی را مرور می‌کنیم:
۱. استفاده از نرم‌افزارهای معتبر
- موبایل‌بانک را تنها از وب‌سایت رسمی بانک یا فروشگاه‌های معتبر مانند کافه‌بازار دانلود کنید.
- از نصب اپلیکیشن‌های بانکی از طریق لینک‌های ارسالی در پیامک یا شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید.
۲. فعال‌سازی ورود دو مرحله‌ای
- ورود به موبایل‌بانک را با اثر انگشت یا رمز دومرحله‌ای ایمن کنید.
- این اقدام خطر دسترسی غیرمجاز به حساب شما را کاهش می‌دهد.
۳. بررسی درگاه‌های پرداخت
- هنگام خرید آنلاین، اطمینان حاصل کنید که آدرس درگاه پرداخت با عبارت «shaparak.ir» شروع می‌شود.
- درگاه‌های جعلی ممکن است از آدرس‌هایی مانند «shap”rak.ir» یا «shaparak.biz» استفاده کنند.
۴. خاموش کردن فیلترشکن و اجتناب از وای‌فای عمومی
- هنگام انجام تراکنش‌های بانکی، فیلترشکن را خاموش کنید.
- از شبکه‌های وای‌فای عمومی برای ورود به حساب بانکی استفاده نکنید.
پیامک‌های جعلی: شایع‌ترین ترفند فیشینگ
یکی از رایج‌ترین روش‌های فیشینگ در ایران، ارسال پیامک‌های جعلی با موضوعات جذاب یا اضطراری است. این پیامک‌ها اغلب کاربران را به کلیک روی لینک‌های مخرب ترغیب می‌کنند. برخی از موضوعات پرتکرار این پیامک‌ها عبارت‌اند از:
- ثبت‌نام یارانه یا کالابرگ
- سهام عدالت
- برنده شدن در قرعه‌کشی
- صدور حکم جلب یا شکایت در سامانه ثنا
- تخفیف‌های ویژه یا بسته معیشتی
توصیه: هرگز روی لینک‌های مشکوک کلیک نکنید
- پیامک‌هایی که حاوی لینک APK یا درخواست اطلاعات بانکی هستند، معمولاً جعلی‌اند.
- در صورت دریافت چنین پیامکی، ابتدا با شماره رسمی بانک یا نهاد مربوطه تماس بگیرید.
در صورت وقوع فیشینگ چه کنیم؟
اگر قربانی فیشینگ شدید، سریعاً اقدامات زیر را انجام دهید:
- تماس با پلیس فتا: با شماره ۰۹۶۳۸۰ تماس بگیرید یا به وب‌سایت پلیس فتا مراجعه کنید.
- غیرفعال‌سازی خدمات بانکی: رمز پویا و موبایل‌بانک خود را غیرفعال کنید. برای این کار، با مرکز تماس بانک خود تماس بگیرید.
- مراجعه به دادسرا: به دادسراهای ۲۴ساعته مراجعه کنید. آدرس این مراکز را از پلیس فتا استعلام کنید.
- پیگیری از طریق واحد کاشف: این واحد زیر نظر بانک مرکزی، به‌صورت ۲۴ساعته حساب‌های مشکوک را مسدود می‌کند.
نکته: بانک‌ها بدون حکم قضایی حساب کلاهبردار را مسدود نمی‌کنند. بنابراین، مستقیماً با مراجع قانونی تماس بگیرید.
پیشنهادات برای افزایش امنیت در برابر فیشینگ
- هوشیاری در برابر مهندسی اجتماعی: کلاهبرداران ممکن است با پرسیدن سؤالات به‌ظاهر ساده (مانند «رمز شما هم مثل بانک ما سری نیست؟») اطلاعات شما را سرقت کنند.
- بررسی غلط‌های املایی: لینک‌ها یا پیامک‌های جعلی اغلب حاوی اشتباهات نگارشی هستند.
- توجه به دامنه‌های مشکوک: دامنه‌هایی مانند «.xyz» یا «.biz» معمولاً در وب‌سایت‌های جعلی استفاده می‌شوند.
جمع‌بندی: امنیت شما در دستان شماست
فیشینگ تهدیدی جدی برای کاربران ایرانی است، اما با رعایت نکات امنیتی و افزایش آگاهی، می‌توانید از دارایی‌های خود محافظت کنید. همیشه به منبع پیام‌ها و لینک‌ها دقت کنید، از رمزهای امن استفاده کنید و در صورت بروز مشکل، سریعاً با مراجع قانونی تماس بگیرید. با هوشیاری، می‌توانید کلاهبرداران را ناکام بگذارید.