به گزارش اقتصادینو به نقل از ايمنا
به گزارش خبرگزاری ایمنا، اقتصاد چرخشی به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارهای جهانی برای مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی شناخته می‌شود و این مدل اقتصادی در مقابل اقتصاد خطی سنتی که بر اساس الگوی (استخراج-تولید-مصرف-دفع) عمل می‌کند، بر سه اصل بنیادین استوار است، حذف ضایعات و آلودگی، چرخش محصولات و مواد در بالاترین ارزش ممکن و احیای طبیعت؛ بنیاد الن مک‌آرتور، پیشگام جهانی در ترویج اقتصاد چرخشی، تاکید دارد که این رویکرد نه‌تنها به محیط زیست کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های اقتصادی چندتریلیون دلاری ایجاد می‌کند.
در ایران، جایی که اقتصاد سنتی با چالش‌های سفته‌بازی، اتکای بیش از حد به صادرات نفت و بازارهای ناپایدار روبه‌رو است، اقتصاد چرخشی می‌تواند مسیر جدیدی برای رشد پایدار و ایجاد اشتغال باز کند، شواهد جهانی نشان می‌دهند که اقتصاد چرخشی می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا ۳۹ درصد کاهش دهد و بین هفت تا هشت میلیون شغل جدید در سراسر جهان ایجاد کند و این گزارش جامع به بررسی اصول اقتصاد چرخشی، تجربیات موفق بین‌المللی و مهم‌تر از همه، نمونه‌های امیدبخش ایرانی می‌پردازد که نشان می‌دهند تحول ممکن است.
اقتصاد چرخشی بر سه اصل محوری بنا شده است که توسط بنیاد الن مک‌آرتور به عنوان استانداردهای جهانی شناخته شده‌اند و نخستین اصل، حذف ضایعات و آلودگی از طریق طراحی، بر این مبنا استوار است که محصولات باید از همان ابتدا به گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند پس از استفاده مجدد وارد چرخه اقتصادی شوند. این امر شامل استفاده از مواد غیرسمی، قابل بازیافت یا زیست‌تخریب‌پذیر است.
دومین اصل، چرخش محصولات و مواد در بالاترین ارزش، بر حفظ، تعمیر، بازسازی و در نهایت بازیافت محصولات تاکید دارد و این رویکرد نه‌تنها از ورود مواد به محیط زیست جلوگیری می‌کند، بلکه انرژی و منابع تعبیه‌شده در محصولات را نیز حفظ می‌کند؛ سومین اصل، احیای طبیعت، بر بازگرداندن مواد آلی به خاک، استفاده از کشاورزی احیاگر و ایجاد تنوع زیستی متمرکز است.
بنیاد الن مک‌آرتور پنج هدف سیاستی جهانی برای دولت‌ها و شهرها تعریف کرده است که چارچوبی برای تسریع در انتقال به اقتصاد چرخشی فراهم می‌کند، این اهداف شامل تحریک نوآوری در طراحی محصول، ایجاد بازارهای ثانویه، استفاده از ابزارهای مالی و اقتصادی، توسعه زیرساخت‌ها و افزایش آگاهی عمومی است.
تحقیقات گسترده نشان می‌دهد که اقتصاد چرخشی فواید اقتصادی و زیست‌محیطی قابل توجهی دارد و از نظر اقتصادی، پیش‌بینی می‌شود که اقتصاد چرخشی تا سال ۲۰۳۰ فرصتی به ارزش ۴.۵ تریلیون دلار ایجاد کند و این رقم تا سال ۲۰۵۰ به ۱۰ تریلیون دلار برسد و در اروپا، تنها در بخش محصولات پیچیده (همچون تلفن‌های همراه و ماشین‌های لباسشویی)، صرفه‌جویی سالانه در هزینه مواد اولیه به ۶۳۰ میلیارد دلار و در بخش کالاهای مصرفی سریع در سطح جهانی به ۷۰۰ میلیارد دلار می‌رسد، از نظر اشتغال، اقتصاد چرخشی پتانسیل ایجاد هفت تا هشت میلیون شغل جدید در سطح جهانی را دارد و در اتحادیه اروپا، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ بیش از ۵۰۰,۰۰۰ شغل جدید در بخش اقتصاد چرخشی ایجاد شد و تا سال ۲۰۲۱ این رقم به ۴.۲۸ میلیون نفر رسید که ۲.۱ درصد از کل اشتغال اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد. در بریتانیا، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ نزدیک به ۹۰,۰۰۰ شغل جدید در این بخش ایجاد شد.
پیش‌بینی می‌شود ارزش اقتصادی جهانی طرح‌های اقتصاد چرخشی به صورت تصاعدی از ۵۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۱۰ تریلیون دلار تا سال ۲۰۵۰ افزایش پیدا کند که نشان‌دهنده یک فرصت اقتصادی متحول‌کننده برای ملت‌های سراسر جهان است.
از نظر اشتغال، اقتصاد چرخشی پتانسیل ایجاد هفت تا هشت میلیون شغل جدید در سطح جهانی را دارد و در اتحادیه اروپا، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ بیش از ۵۰۰,۰۰۰ شغل جدید در بخش اقتصاد چرخشی ایجاد شد و تا سال ۲۰۲۱ این رقم به ۴.۲۸ میلیون نفر رسید که ۲.۱ درصد از کل اشتغال اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد و در بریتانیا، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ نزدیک به ۹۰,۰۰۰ شغل جدید در این بخش ایجاد شد، از منظر زیست‌محیطی، اقتصاد چرخشی می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که استراتژی‌های اقتصاد چرخشی می‌توانند انتشارات جهانی را تا ۳۹ درصد کاهش دهند، چرا که حدود ۴۵ درصد از انتشارات گازهای گلخانه‌ای جهانی از تولید، استفاده از محصولات و تولید غذا ناشی می‌شود، در اروپا، اتخاذ رویکرد چرخشی در سیستم‌های غذایی می‌تواند استفاده از کودهای شیمیایی را تا ۸۰ درصد کاهش دهد.
تجربیات موفق جهانی در زمینه اقتصاد چرخشی الگوهای ارزشمندی برای ایران فراهم می‌کنند؛ شرکت پاتاگونیا با برنامه Worn Wear خود، که شامل تعمیر رایگان، خرید مجدد و بازفروش محصولات استفاده‌شده است، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۳۰,۰۰۰ قطعه لباس را تعمیر کرد و آن‌ها را از ورود به دفن‌گاه‌های زباله نجات داد. این برنامه وفاداری مشتریان را نیز افزایش داد به طوری که ۹۵ درصد از مشتریان Worn Wear افزایش وفاداری به برند را گزارش کردند.
شرکت Interface با ابتکار Net-Works خود، تورهای ماهیگیری دورریختنی را از اقیانوس‌ها جمع‌آوری و آن‌ها را به فرش‌های نایلونی تبدیل می‌کند. تا سال ۲۰۲۴، این برنامه بیش از دو میلیون کیلوگرم تور ماهیگیری را جمع‌آوری کرده و به بیش از ۲,۲۰۰ خانواده در جوامع ساحلی درآمد اضافی فراهم کرده است. برخی از خطوط تولید Interface حاوی ۱۰۰ درصد محتوای بازیافتی هستند.
بندر آنتورپ بروژ در بلژیک، با رویکرد اکوسیستمی به اقتصاد چرخشی، با شرکت‌های مستقر در بندر همکاری می‌کند تا از مواد خام به شکل پایدارتری استفاده کنند و این بندر در حال توسعه (شیمی چرخشی) است که در آن نفت به گرانول‌های پلاستیکی تبدیل می‌شود که می‌توانند در صنایع پزشکی، انرژی و بسته‌بندی استفاده شوند و همچنین در حال کار بر روی جذب کربن در میادین گازی خالی دریای شمال است که هدف آن جذب نیمی از ۱۸ میلیون تن CO2 سالانه بندر است.
هلند با برنامه (اقتصاد چرخشی در هلند تا ۲۰۵۰) خود، هدفی جاه‌طلبانه برای کاهش ۵۰ درصدی استفاده از مواد معدنی، فلزات و کربن فسیلی تا سال ۲۰۳۰ تعیین کرده است و این برنامه بر چهار حوزه اقدام متمرکز است؛ کاهش استفاده از مواد خام، استفاده از مواد تولیدشده به شکل پایدار، افزایش عمر محصولات و پردازش با کیفیت بالا برای بازیافت.
دیدگاهتان را بنویسید