اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، نقطه عطفی در نظام مالیاتی کشور به حساب میآید. هدف اصلی، شفافیت کامل تراکنشهای اقتصادی و تسهیل محاسبات مالیاتی است. بااینحال، وظیفه ثبت نام و ارسال صورتحساب الکترونیکی از طریق نرم افزار سامانه مودیان برای همه یکسان نیست. بسیاری از فعالان اقتصادی، بهخصوص مشاغل کوچک، بهدنبال پاسخی شفاف و قطعی هستند «آیا من مشمول ثبت نام در سامانه مودیان هستم؟» این سوال، بهدلیل پیچیدگیهای قانونی و بخشنامههای متعدد، نیاز به تحلیل دقیق دارد. در ادامه، براساس اصول حقوقی و آخرین مصوبات سازمان امور مالیاتی، وضعیت معافیت اشخاص حقیقی و حقوقی را بررسی خواهیم کرد.
سامانه مودیان چیست؟ فهم تکلیف اصلی برای جلوگیری از جریمه
پیش از بررسی معافیتها، لازم است یک تعریف مختصر و شفاف ارائه دهیم و بدانیم که سامانه مودیان از فعالان اقتصادی چه میخواهد. این سامانه، بستری الکترونیکی است که مودیان را موظف میکند تا کلیه فروشهای خود اعم از کالا و خدمات را بهصورت صورتحساب الکترونیکی صادر کنند. سپس این صورتحسابها باید با استفاده از حافظه مالیاتی و ابزارهای واسطی مانند نرم افزار سامانه مودیان، بهصورت آنلاین برای سازمان امور مالیاتی کشور ارسال شوند.
عدم رعایت این تکلیف اصلی و مهم، ریسکهای جدی برای کسبوکارها ایجاد میکند. تکلیف اصلی مشمولان شامل ثبتنام در سامانه، اخذ شناسه یکتا حافظه مالیاتی و ارسال بهموقع فاکتورهای الکترونیکی است. باید توجه داشت که عدم صدور یا ارسال فاکتور در زمان مقرر، جریمههایی معادل ۱۰٪ مبلغ فروش یا مبلغ ثابت ۲۰ میلیون ریال را در پی خواهد داشت. این موضوع اهمیت درک صحیح از شمولیت یا معافیت را چندین برابر میکند.
چگونه مطمئن شوم از ثبت نام در سامانه مودیان معاف هستم؟
اصل بر شمولیت است؛ به این معنی که کلیه اشخاص حقوقی (شرکتها) و صاحبان مشاغل (اشخاص حقیقی) فعال، مشمول این قانون هستند. بااینحال، قانون برای برخی از فعالیتها و مشاغل کوچک، استثنائات و تسهیلاتی درنظر گرفته که درک تفاوت بین «معافیت از ثبت نام» و «معافیت از نوع خاصی از فاکتور» حیاتی است.
معافیتهای کلی براساس ماهیت فعالیت (ماده ۸۱ و ۱۳۴)
تنها معافیتهای کلی و قطعی که از شمول قانون پایانههای فروشگاهی خارج شدهاند، در دو ماده مهم قانون مالیاتهای مستقیم ریشه دارند. این معافیتها مربوط به فعالیتهایی هستند که از پرداخت مالیات بر درآمد معاف شدهاند و به همین دلیل، تکلیفی در سامانه مودیان ندارند:
- فعالیتهای بخش کشاورزی (ماده ۸۱): این ماده شامل درآمد حاصل از هرگونه فعالیت کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی، زنبور عسل، طیور، قالیبافی و صیادی است. تا زمان اعلام سازوکار جدید از سوی سازمان، این مودیان معاف از ثبت نام در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی هستند.
- موسسات غیرانتفاعی (ماده ۱۳۴): درآمدهای حاصل از فعالیتهای آموزشی، ورزشی و بهداشتی- درمانی که با مجوزهای لازم تاسیس شده و ماهیت غیرانتفاعی دارند، از مالیات معاف هستند. این موسسات هم تا ابلاغ بخشنامه جدید، تکلیفی در قبال سامانه مودیان ندارند.
معافیت از صدور صورتحساب نوع اول برای اشخاص حقیقی کمفروش
یکی از بزرگترین سوءتفاهمها در این زمینه، مربوط به اشخاص حقیقی با فروش پایین است. این افراد، معاف از ثبت نام نیستند، بلکه از نوع خاصی از ارسال فاکتور معاف شدهاند. اگر مجموع کل فروش کالا و خدمات یک شخص حقیقی در یک سال مالی، کمتر از ۲۵ برابر حدنصاب معافیت مالیاتی موضوع ماده ۸۴ باشد، این فرد مشمول تسهیلات تبصره ماده ۱۴ خواهد شد. این مودیان معاف از صدور صورتحسابهای الکترونیکی پیچیده (نوع اول و دوم) هستند.
با این وجود این گروه باید ثبتنام کرده و اطلاعات هویتی و شغلی خود را تکمیل کنند. رسید دستگاههای کارتخوان بانکی (POS) یا درگاههای پرداخت الکترونیکی متصل به پرونده مالیاتی آنها، بهعنوان صورتحساب نوع سوم تلقی شده و خودکار به سامانه ارسال میشود. این گروه باید مطمئن شوند که تمام دستگاههای کارتخوان آنها به پرونده مالیاتی متصل است.
چه درآمدها و تراکنشهایی مشمول سامانه مودیان نمیشود؟
برخی از تراکنشها، هرچند شامل جابهجایی پول میشوند؛ اما ماهیت فروش کالا یا خدمات را ندارند و به همین دلیل، نیازی به صدور فاکتور در سامانه مودیان نخواهند داشت. بهعنوان مثال، خرید و فروش اوراق بهادار و سهام که معاملات آنها در بورس و فرابورس انجام میشود، تحت سازوکار خاص خود قرار دارند و مشمول تکلیف سامانه مودیان نیستند.
همچنین سود سپردههای بانکی و سود سهام، از دیگر درآمدهایی هستند که مشمول نظام مالیاتی مجزایی بوده و ارتباطی به فرایند صدور صورتحساب الکترونیکی فروش کالا و خدمات ندارند. علاوهبراین موارد، انتقال داراییهای سرمایهای مانند فروش زمین، ساختمان یا ماشینآلات ثابت هم بهعنوان فروش مشمول مالیات بر ارزشافزوده و تکالیف سامانه مودیان درنظر گرفته نمیشوند.
وضعیت اشخاص حقیقی و حقوقی در سامانه مودیان (تجربه و تخصص)
تفاوت بین شرکتها (حقوقی) و صاحبان مشاغل (حقیقی) باید کاملا شفاف شود. از یک سو، هیچ شخص حقوقی (شرکتها) در هیچ شرایطی، معاف از ثبت نام در سامانه مودیان نیست. کلیه شرکتها، صرفنظر از میزان فروش یا نوع فعالیت، موظف به اجرای کامل قانون هستند و باید حتما از نرم افزار سامانه مودیان (TSP) معتبر برای ارسال مطمئن صورتحسابهای خود استفاده کنند. از سوی دیگر، اگر شما شخصی حقیقی هستید و در زمره مشاغل پرخطر مالیاتی یا فروشندگان عمده قرار میگیرید، نباید انتظار معافیت داشته باشید. اگر فروش شما از ۲۵ برابر حدنصاب معافیت بیشتر باشد، موظف به ثبتنام و صدور فاکتور نوع اول خواهید بود و باید از سامانههای مکانیزه استفاده کنید.
نتیجهگیری
اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی با فروش بالا، مشمول قطعی سامانه مودیان هستند و باید از نرمافزارهای صدور و ارسال فاکتور استفاده کنند. اشخاص حقیقی با فروش پایین (کمتر از ۲۵ برابر حدنصاب) باید ثبتنام کنند؛ اما میتوانند رسید کارتخوان را جایگزین فاکتور کنند. تنها گروههای معاف فعلی، فعالان کشاورزی، صیادی و موسسات آموزشی، ورزشی غیرانتفاعی هستند که تا ابلاغ بخشنامه جدید تکلیفی ندارند.
برای جلوگیری از جریمه و مشکلات قانونی، ابتدا وضعیت شمول خود را دقیق بررسی کنید؛ اگر فعالیت شما ماهیت تجاری دارد و در معافیتهای خاص قرار نمیگیرد، خود را مشمول بدانیدب. برای شرکتها و مشاغل پرفروش، انتخاب یک نرمافزار سامانه مودیان مطمئن و کاربرپسند، که فرایند امضا و ارسال فاکتور را بهطور خودکار انجام دهد، ضرورت حیاتی است.
دیدگاهتان را بنویسید